Ludzie potrzebują chleba. Ale nie tylko. Potrzebują też pieśni. Potrzebują obrazów, opowieści, muzyki. Potrzebują słów, które coś znaczą. Inaczej twardnieją im serca. Ich życie staje się tylko przetrwaniem. Kultura to coś, co trzyma ludzi razem. Bez niej wszystko się rozchodzi. Możesz mieć domy, drogi, sklepy i fabryki. Ale jeśli nie masz kultury, to masz tylko kurz.

Niełatwo powiedzieć, czym dokładnie jest kultura. To nie jedno słowo. To jedzenie, które gotujesz. Słowa, których używasz. Piosenka, którą znasz od dziecka. To jak obchodzisz święta. Jak witasz sąsiada. Jak grzebiesz swoich zmarłych. Kultura to pamięć, i tożsamość. Bez niej człowiek nie wie, kim jest. Ani skąd przyszedł. Ani dokąd idzie.

W wioskach nad rzeką i w miastach z betonu, ludzie zbierają się razem. Słuchają. Oglądają. Śpiewają. Opowiadają. To nie jest luksus. To jest konieczność. Kultura daje im język. Nie tylko do mówienia, ale do rozumienia. Siebie. Innych. Świata. Pozwala im nazwać ból i radość. Pozwala im pamiętać. Bez niej wszystko się rozpada. Sąsiedzi stają się obcy. Dzieci nie wiedzą, kim byli ich ojcowie. Znika sens. Znika więź.

Ludzie uczą się kultury od starszych. Patrzą, słuchają, powtarzają. To język, który mówi więcej niż słowa. To sztuka, teatr, taniec i modlitwa. To obraz na ścianie i cisza między dźwiękami. Dzięki kulturze ludzie czują się częścią czegoś większego. Nie są tylko jednostkami. Są wspólnotą. Narodem. Rodziną.

W muzeum. W teatrze. W książce. W pieśni przy ognisku. Tam żyje duch wspólnoty. Tam człowiek widzi, że nie jest sam. Że był ktoś przed nim. I że będzie ktoś po nim. Kultura rozwija. Nie tylko duszę, ale też głowy i ręce. Pomaga myśleć, tworzyć, uczyć się. Ludzie, którzy mają kulturę, są silniejsi. Potrafią rozmawiać. Rozumieć. Działać razem.

To nie wielkie słowa zmieniają świat. To małe gesty. Opowieść przekazana przy stole. Wiersz napisany w zeszycie. Obraz namalowany po pracy. Taniec w sobotnią noc. Ale świat się zmienia. Wszystko pędzi. Wszystko miesza się ze sobą. W Internecie jest wszystko i nic. I łatwo zapomnieć, kim się było.

Globalizacja daje dużo. Możesz obejrzeć film z Japonii, przeczytać książkę z Nigerii. Ale możesz też stracić własny głos. Zacząć mówić cudzym językiem. Zapomnieć, jak śpiewali twoi dziadkowie. W tym świecie kultura musi walczyć. Z bylejakością. Z hałasem. Z plastikiem. Z reklamą. Trzeba ją chronić. Ale też zmieniać. Uczyć się mówić nowym językiem, nie tracąc starego.

Bo kultura to nie muzeum. To nie tylko przeszłość. To także to, co robimy dziś. Jak opowiadamy nasze historie. Jak się spotykamy. Jak tworzymy coś, co ma sens. Kultura to echo ludzkiego serca. Bez niej, człowiek zapomina, kim jest. Bez kultury nie ma społeczeństwa. Są tylko ludzie obok siebie. Samotni. A przecież nikt nie chce być sam.

A.E.S.